Đó là một ngày cuối tháng tư, như mọi ngày tôi đang ngồi tập trung làm việc thì nhận được một cuộc gọi skype. Đó là cuộc gọi từ mẹ tôi. Bình thường, mẹ chẳng bao giờ gọi điện cho tôi vào giờ này. Tôi mở điện thoại, thấy gương mặt bơ phờ của mẹ. Trong lòng tôi có chút lo. Rồi mẹ nói chậm rãi, nhưng rõ ràng:
- Mẹ báo cho con một tin buồn, chú Hữu chồng cô Mai nhà mình mất rồi. Chú vừa mất đêm qua.
Tôi lặng đi bàng hoàng:
- Sao chú lại mất, chú vẫn còn khỏe mạnh cơ mà!
Mẹ tôi bảo:
- Hôm trước chú bị ngã khi đang đứng trên giàn giáo để sửa cổng nhà. Nhà mới chú sắp xây xong rồi mà…
Mẹ nói tới đó rồi ngừng không nói tiếp nữa. Tôi cũng im lặng. Cả hai mẹ con đều lặng trong giây lát. Rồi sợ tôi trăn trở, mẹ nói tiếp:
- Ở nhà có bố mẹ và mọi người giúp cô Mai lo hậu sự rồi. Con cứ yên tâm, có gì con động viên em Công. (Công là con trai cả của cô Mai chú Hữu).
- Vâng ạ - tôi đáp lí nhí trong cổ họng
Sau tin buồn đột ngột từ gia đình cô chú tôi, mỗi buổi tối trước khi đi ngủ, tâm tư tôi nặng trĩu những suy nghĩ về cuộc đời, về vô thường. Cuộc đời một con người mới ngắn ngủi làm sao? Dù có là 100 năm, thì nó vẫn là rất ngắn ngủi.
Có phải cuộc đời không bao giờ có “Happy ending” (kết thúc có hậu)? Có phải màu xuyên suốt chỉ là một màu buồn dù cuộc đời đó có may mắn, sung túc tới mức nào? Tôi vẫn nhớ, khi còn bé, tôi chính là một con nghiện truyện cổ tích chính hiệu và cho tới bây giờ tôi vẫn chỉ thích xem những câu chuyện có “Happy ending”. Nhưng cho tới hôm nay tôi mới hiểu, các câu truyện cổ tích có kết thúc có hậu vì người ta chỉ kể đến đoạn đó mà thôi! Trong những ngày này còn có một sự kiện khác khiến tôi càng thấu hiểu sâu sắc hơn sự thật kia. Hoàng thân Philip, chồng của nữ hoàng Anh quốc Elizabeth mất ở tuổi 99, sau 73 năm chung sống với nữ hoàng. Thực sự, câu chuyện tình yêu của họ đúng là một câu chuyện cổ tích. Họ lại còn là công chúa và hoàng tử thật, giàu có và quyền lực, bên nhau hạnh phúc, con cháu đầy đàn. Nhưng đến cuối cùng họ vẫn phải nói lời từ biệt nhau. Quay trở lại câu chuyện của cô chú tôi, cách đây 30 năm họ đang ở độ tuổi rực rỡ, vừa cưới nhau và có một đứa con thơ, mới bắt đầu cuộc sống vợ chồng. Vậy mà giờ đây họ đã không còn ở bên nhau nữa, phải nói lời từ biệt một cách đột ngột. Tôi thấy mình cũng giống như cô chú tôi hay bố mẹ tôi cách đây 30 năm về trước. Tôi đang ở thời rực rỡ, viên mãn nhất của một đời người: có gia đình, còn đủ trẻ khỏe, tình yêu vợ chồng còn nồng thắm, con cái còn nhỏ vẫn đang quẩn quanh bên mình. Nói như cách nói của lão chồng: “Em không biết mình đang ở “mùa hè của cuộc đời mình” sao?”. Rồi mùa thu và mùa đông nhất định sẽ tới! Đó là quy luật bất biến của trời đất, là điều không thể tránh khỏi của một đời người!
Luận bàn:
Có lẽ khi nhận ra sự thật này, nhiều người sẽ thấy bi quan về cuộc sống vì cái vô thường nó có thể tới bất cứ khi nào, tới với bất cứ ai. Ta chỉ giống như một thông báo trên máy tính, pop-up ra rồi lại biến mất, xuất hiện trên thế giới này, bước qua cuộc đời, rồi biến mất. Khi nhận ra sự thật này, lúc đầu tôi cũng cảm thấy khá bi quan. Nhưng sau đó, tôi đã có suy nghĩ rằng: đã tới thế giới này thì ta chỉ có thể tuân theo quy luật của thế giới này thôi. Ngay cả một bậc giác ngộ kiệt xuất như Phật tổ, ngài cũng không tránh khỏi quy luật sinh diệt của trời đất. Nhưng ta vẫn phải nhận biết sự thật đó. Để thắp sáng ngọn đèn trong tâm trí ta. Ánh sáng của sự thật này sẽ soi tỏ ta trong từng ngóc ngách của cuộc sống, đến tận những điều nhỏ bé nhất. Ta sẽ có thể dễ dàng bỏ qua được chút giận hờn ai đó, cũng không bám chấp vào một khát vọng nào đó tới mức bỏ quên cả những điều đáng trân trọng trong cuộc sống. Nhờ ánh sáng đó, ta cũng dễ dàng đưa mình ra khỏi những cảm xúc vì biết rằng, ta không có nhiều thời gian đâu, hãy sống thôi, đừng lãng phí! Ta cũng dễ dàng bỏ một vài thói quen xấu, vì ta cũng biết rằng, thứ ta cần tập trung là gì. Mỗi ngày thức dậy, ta được trao tặng một món quà là 24 giờ quý giá. Món quà này chỉ được dùng một lần mà thôi. Ta lựa chọn món quà đó để làm gì? Đó chính là điều tạo nên cuộc đời ta, để lại dấu ấn của ta trên thế giới này!
Giải thích nho nhỏ: “Vô thường” được hiểu theo nghĩa đó là những thay đổi. Nó có thể là thay đổi tốt hoặc thay đổi xấu nhưng tính chất của nó là đến một cách rất bất ngờ không hề báo trước. Tại sao lại như vậy? Nó bất ngờ và không bao trước là vì con người thường không nhận thức được “Vô thường” của mọi sự vật hiện tượng trong cuộc sống. Và vì thế vô thường có thể đem tới cho ta sự bất ngờ và thậm chí là bị sốc. Vì vậy, nếu không hiểu cuộc đời là vô thường (tức là luôn luôn có sự biến đổi) thì ta sẽ khó mà vượt qua khi vô thường đến.